Geheugen meer gestimuleerd door papier dan door eReader

Een Noors onderzoek heeft opzienbarende resultaten opgeleverd in de mate van het 'onthouden van feiten'. Lezen van papier blijkt feiten beter in het geheugen op te slaan in vergelijking tot lezen vanaf een eReader.

Anne Mangen van de Noorweegse Stavanger Universiteit leidde het onderzoek, welke afgelopen maand in Italië tijdens een congres werd gepresenteerd. De omvang van het onderzoek was niet enorm groot. In totaal deden 50 lezers mee, ze lazen een kort verhaal van 28 pagina's van auteur Elizabeth George. 25 deden dat via een Amazon Kindle en 25 lazen het verhaal via papier. Magen (foto) deed al eerder een soortgelijk onderzoek in de relatie tussen papier en de iPad.

eReader

Daar de leeservaring van een Kindle of elke andere e-Reader wat dichter bij papier ligt, besloot de onderzoekster het onderzoek opnieuw te doen. Toch bleken de verschillen in de resultaten nihil te zijn. Lezers via zowel de iPad als de Kindle waren beduidend minder op de hoogte van details uit het gelezen boek in vergelijking tot de lezers van het papieren boekje.

Het blijkt dat papier beter op de hersenen inwerkt doordat de totale hoeveelheid vooraf bekend is, alleen door het zien van de omvang van het boek. Het bladeren, de voorzijde, de tekst op de flap en achterzijde, zijn voorbereidende aspecten, die als het ware de hersenen in een bepaalde  'interesse' modus plaatsen, die bij een e-Raeder of iPad duidelijk minder blijkt te zijn. Maar ook op inhoudelijke aspecten worden de hersenen bij het digitaal lezen kennelijk minder geprikkeld. Er waren in het boekje 14 opeenvolgende gebeurtenissen gedefinieerd, die door de lezers vanaf papier veel beter werden gereproduceerd.

Papier voelen

Er werd een duidelijk verband gelegd tussen het aanraken van het papier, het met de vingers 'voelen van de inhoud', versus het lezen vanaf een scherm waarbij de vingers overwegend slechts de taak hadden naar de volgende bladzijde te 'bladeren'. Mangen zei dat vooral het visuele gevoel voor de voortgang van het lezen bij papier een stimulerend effect heeft op de hersenen, het als het ware willen komen tot de uitkomst of climax van het boek. Op een scherm is dat prikkelende effect beduidend minder.

"I don't think we should assume it is all to do with habits, and base decisions to replace print textbooks with iPads, for instance, on such assumptions. Studies with students, for instance, have shown that they often prefer to read on paper"

Mangen is niet over één nacht ijs gegaan. Een eerder onderzoek waar printmedianieuws al aandacht aan besteedde werd gedaan onder studenten en resulteerde in het feit dat studeren vanaf een op een scherm te lezen PDF beduidend minder scoorde dan het studeren vanaf papier. Ze hoopt met al deze case studies middels een Europees onderzoeksnetwerk aandacht te krijgen voor de wijze waarop onze maatschappij verschuift naar gefragmenteerd digitaal lezen en de daaruit voortvloeiende gevolgen. Nu nog zijn de onderzoeken relatief eenvoudig 'veldwerk', maar ze hoopt uiteindelijk te komen tot een wetenschappelijk onderbouwing van de feiten.

Digibeet

Ze wil met name uitgevers bereiken met voldoende bewijzen om gedegen keuzes te maken in de soort content welke uitgevers publiceren via welke kanalen. Natuurlijk is er een enorm verschil in de wijze van content consumptie rondom een kranten- of tijdschriften artikel versus zware literatuur of zelfs studieboeken. Mangen is helemaal niet tegen digitalisering en dus consumptie van content via e-Readers of tablets. Ze wil vooral aandacht voor het feit dat in de hedendaagse maatschappij de suggestie bestaat dat de huidige generatie 'digital natives' het zoveel beter doen dan hun 'digibete' voorouders.