inct•spiratie toont volop kansen uitgeefbranche

Het thema was 'Dwarsdenken & Friskijken', ingegeven door Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde. Dat lukte aardig, zeker met Marianne Zwagerman als dagvoorzitter, maar tevens als inleider om de toon van de dag te zetten. Het verslag.

Betalen voor verslaving

Zwagerman begon weliswaar met een betoog waarin zij stelde dat 75% van de innovaties mislukt met een hele rij argumenten waarom het mislukken zelfs bijna logisch genoemd mag worden. Het meest opvallende argument was de 'eigenwijsheid' van mediamensen. Maar ze zette er heel snel tegenover dat mensen - in tegenstelling tot wat er gedacht wordt - wel degelijk willen betalen voor content. Maar dat consumenten geen hele ham meer willen, maar een plakje op het moment dat ze er trek in hebben, maakt het voor uitgevers niet erg makkelijk 'dat ene' businessmodel neer te zetten, waarin ze klanten, organisatie en aandeelhouders gelijktijdig tevreden kunnen houden, ongeacht de kanalen waarlangs de content wordt gedistribueerd. 'Mensen zijn verslaafd aan media, Blendle, eLinea, De Correspondent, maar ook de Volkskrant bewijst dat elke maand met toenemende aantallen digitale (betaalde) abonnementen.'

Transitiekunde: Uber voor uitgevers

De toon was gezet, er zijn volop kansen, maar hoe dan? Jan Rotmans plaatste de ontwikkelingen in een spannend perspectief en zei eigenlijk dat de mensen doorgaans de vertragende factor is in transitieperiodes. Volgens Rotmans zitten we midden in de grootste transitiefase die we ooit hebben gekend. 'We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperken'. Volgens Rotmans kenmerkt de 'samenleving 3.0' zich vooral door de enorme snelheid: 'Deze kantelperiode veroorzaakt enorme chaos, een ideaal moment om te veranderen. Uber is het voorbeeld om vraag en aanbod direct met elkaar in contact te brengen door moderne digitale techniek. Rotmans: 'Waar is Uber voor de uitgeverijen'? Hij waarschuwde dat 3 van de 5 bedrijven sneuvelen in de transitieperiode waarin we nu zitten.

Marc Jellema van Tom Kabinet: 'Wij zijn de Uber binnen uitgeverijland, het gaat niet om het bezit van content, maar om het gebruik.'

Goed luisteren naar Michiel Buitelaar

Michiel Buitelaar maakte gebruik van talloze beroemdheden met (soms wat onsamenhangende) uitspraken die geschiedenis hebben geschreven. Daarbinnen deed hij een poging de 'chaos' van Rotmans verder te onderbouwen. Hij ging zelfs zover dat digitalisering van de media door paniek was ingegeven: 'Dergelijke crossmediale pogingen zijn vanuit het 'achteruitkijkspiegel' syndroom ontstaan, we kijken teveel terug naar het verleden en pakken dan een tooltje uit het heden.' Hij noemde de mediawereld een 'paniek industrie', waarin destructie keer op keer nieuwe kantelpunten met zich meebrengt. 'Want hoe positief iedereen ook leek te zijn over Blendle, leuk voor de consument maar een gevaar voor de uitgevers. Dat laatste is echter alleen ingegeven door het experimentele karakter van de uitgevers.' Ze spelen met Blendle (digitale bijvangst), omdat doorgaans de vaak net iets oudere systemen voor abonnementen administratie, advertentie- en redactiesystemen en administratieve systemen niet zo makkelijk te koppelen zijn. Blendle heeft gewoon de juiste structuur met nieuwe applicaties om dat in één keer goed te kunnen doen. Een les voor de uitgevers. Buitelaar sloot af vooral niet te luisteren naar de experts of specialisten: 'Het is beter om met de nodige scepsis te luisteren naar 'halve' experts.'

Ronde tafel gesprekken: geloof of spreadsheets

Het format van inct•spiratie is altijd gebaseerd op ronde tafel gesprekken (dit keer gemodereerd door GEA). In pakweg 10 groepjes van 10 werd tussen de lezingen door volop gespeculeerd over de wijze waarop bedrijven innoveren. Doen zij dat op basis van een geloof of moet voor elk idee eerst een businesscase in en spreadsheet zijn uitgewerkt? Natuurlijk kon hier geen eenduidig antwoord op worden gegeven, maar het werd wel pijnlijk duidelijk dat de grote logge uitgeefbedrijven beduidend minder flexibel zijn in hun innovatievermogen ten opzichte van start-ups en scale-ups, die in behoorlijke mate het nieuwe speelveld gaan vormen binnen zowel uitgeverijen als de grafische branche.

Ups en downs: 'Hunt or Be Hunted'

Na de 'helikopter view' in de ochtend stond het middagprogramma in sneltreinvaart in het taken van praktisch cases waarin innovatieve voorbeelden 'die het haalden' werden gepresenteerd. Elk met een eigen verhaal, de hobbels, de teleurstellingen, de successen, maar uiteindelijk allemaal met resultaat waarop men gehoopt had. Dat gold zeker voor Marc Jellema van Tom Kabinet, het bedrijf welke tweedehands e-books verkoopt. De hobbels in de zoektocht naar het juiste businessmodel binnen de traditionele uitgeverijwereld zijn niemand ontgaan tot en met rechtzaken aan toe. Jellema sloot af met een reactie op Rotmans: 'Wij zijn de Uber binnen uitgeverijland, het gaat niet om het bezit van content, maar om het gebruik.'

Vervolgens leuke inspirerende verhalen van Ebru Umar, die een opsomming gaf van de talloze fouten die zij maakte bij het uitgeefproces van FAB #ondernemend. Een beetje 'over de top', dat wel, maar ze bracht haar wijze lessen op een leuke manier en een eye-opener voor iedereen die denkt dat er geen fouten gemaakt mogen worden. Ze leerde haar publiek dat je juist van fouten heel veel goede dingen leert.

Jorien Castelein oprichter en directeur van Blink, een educatieve uitgever, gaf één van de meest verstrekkende voorbeelden op het gebied van crossmediale toepassingen binnen onderwijs vernieuwing. Zij maakt van het overbrengen van content in het basisonderwijs een 'feest', waardoor leren uit boekjes plaatsmaakt voor beleving die meer aansluit bij de huidige tijd. Gezamenlijke interactie staat centraal, waardoor leren een vanzelfsprekendheid wordt. Of het papieren lesboek daarmee snel uit de klas zal verdwijnen, is voorlopig nog wel een vraag, want ook de Steve Jobs scholen van 'kansenpakker' Maurice de Hond resulteren voorlopig nog in veel discussies.

Tot slot in dit rijtje Sjuul Paradijs, recent nog de grootste redactionele man van de Telegraaf. In zijn rol als zelfstandig ondernemer moest hij even wennen in het geven van een presentatie. Hij ging - en dat was de afspraak - niet in op zijn vertrek bij de grootste krant van ons land, maar schetste vooral de snelheid van de ontwikkelingen in ons land en zocht daarbij naar de rol van de journalistiek ten opzichte van het snel veranderende media landschap. Ondanks zijn waarheden, leek het verhaal een beetje op een historische terugblik die hij kennelijk nu pas ervaart. Dat bleek duidelijk toen uit de zaal de vraag kwam wat hij met zijn wijsheden van vandaag drie jaar geleden gedaan zou hebben. Langs een omweg werd duidelijk dat TMG in die tijd daarvoor te log zou zijn geweest (is dat nu anders?). Paradijs beweerde tot slot dat mensen juist minder willen betalen voor content, maar wel dat de sport van 'gratis' is mislukt. Zwagerman reageerde daar als bevlogen dagvoorziter helaas niet op.

Print On Demand: papier ter afsluiting

Met een net iets te lang verhaal, maar wel leuk opgeluisterd met oude blues muziek, zette Hans Offringa een warm pleidooi neer voor self publishing. Lang diverse wegen heeft hij het voor zijn 'hobby' (whiskey en blues) ideale model gevonden. Alle deelnemers kregen een examplaar van zijn hand geschreven 'Bourbon & Blues' - geproduceerd door Printen en Binden, die gaan we zeker even bellen). We waren tijdens de netwerkborrel (met Whiskey uitgedeeld oor Offringa) nog hard op zoek naar een traditionele boekuitgever, die een reactie zou willen geven op de kwaliteit van dit POD product, maar we kregen geen reacties los. Het is zeker dat dit boekje bij mening uitgever vandaag ter beoordeling op tafel zal liggen.