BRANCHE - Het behoeft nauwelijks toelichting dat 2022 in alle opzichten een uitdagend jaar was. Voor vrijwel alle grondstoffen moet meer worden betaald, alsmede vooral ook voor energie. De opstuwende inflatie zorgde ook nog voor hogere loonkosten. Toch zijn er voldoende signalen dat de branche het in diverse segmenten goed doet en in sommige gevallen zelfs buitengewoon goed. Een samenvatting van de cijfers over 2022 met daar waar mogelijk een vooruitblik binnen dit jaar.
• Leestijd ca. 4 minuten
• Indien van toepassing, voorzien van aanvullingen door de redactie (cursief weergegeven)
• Dit artikel wordt u aangeboden door GOC
Opdrachtgever voor het onderzoek - uitgevoerd door het GOC - is het A&O Fonds Grafimediabranche. De cijfers zijn voor een groot gedeelte afkomstig van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek), deels van UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) en op het gebied van cijfers over het beroepsonderwijs komen de cijfers van DUO (Diens Uitvoering Onderwijs).
Het herstel van de branche na corona lijkt in zijn algemeenheid structureel, al is dat niet zomaar voor elk bedrijf het geval. Sommige bedrijven hebben door uiteenlopende redenen grote problemen op het gebied van de personele bezetting en de beroepsmatige invulling. Vakmensen die de branche door pensionering verlaten latten zich maar moeilijk vervangen, de instroom van MBO'ers is al jaren dalende, mede ook door het ontbreken van vakgerichte opleidingen op dat niveau vanuit het regulieren beroepsonderwijs.
Directeur A&O Fonds Grafimediabranche Richard Leloux schreef de inleiding, GOC onderzoeker Jos Teunen gaf een inhoudelijke toelichting op de wijze waarop de cijfers tot stand zijn gekomen.
Alleen 'grootbedrijf' groeit qua aantallen bedrijven
De krimp van de branche vanaf 2010 is - zoals in bovenstaande tabel te zien is - fors en structureel. Het enige segment waarin groei waar te nemen is, is het grootbedrijf. Althans ten opzichte van 2020. In 2010 bestonden nog 40 bedrijven met meer dan 100 werknemers. In zijn totaliteit laat de branche krimp zien en het is niet waarschijnlijk dat die krimp snel tot stilstand komt. De provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-Brabant zorgen voor meer dan de helft van de gevestigde grafische bedrijven in ons land.
Lage aantallen faillissementen
De krimp van de branche wordt nauwelijks door faillissementen veroorzaakt, dat aantal loopt sinds 2019 fors terug. Het aantal opheffingen van bedrijven liet in 2022 wel een flinke toename zien. De verdeling van de activiteiten van bedrijven is volgens opgave van het CBS (en de daaraan gekoppelde SBI codes (Standaard Bedrijfsindeling) van de KvK nog steeds 'ouderwets en vaak achterhaald.
Dat er nog steeds ruim 12% prepress bedrijven zouden bestaan (in aantal 330) komt niet overeen met de werkelijkheid (red.)
Prijsindex en doorberekenen
De voorlopige prijsindex voor grafische producties lag in 2022 op 113,3%. De inkoopindex voor 2022 voor papier/karton en inkten op resp. 185,4% en 111%. (2015 als basisindex op 100%).
De inkoopprijsindex voor papier/karton is ongewoon hoog. (red.)
Het durven doorberekenen van inflatie in zijn algemeenheid nam vanaf 2021 flink toe, volgens vele analisten een ongebruikelijk fenomeen binnen de printmedia branche.
De eerste aanjagers van de verhogingen in de verkoopprijzen waren zonder twijfel de (grotere) online print bedrijven, die dat deden op basis van hun scherpe cijferanalyses binnen hun doorgaans goed georganiseerde management systemen en BI (business Intelligence) conclusies. (red.)
Ons land kent geen prijsindex voor een vooraf samengesteld 'boodschappenmandje', zoals de DACH landen (Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland) dat wel kennen voor de online print bedrijven binnen de Zipcon Online Print Index (ZOPI). Of de Benelux gaat meedoen binnen deze vorm van prijsanalyses is afhankelijk van het Initiative Online Print. (red.)
Omzetontwikkelingen en het economische klimaat
Met een index van 100% voor 2015 is de jaarlijkse omzetontwikkeling in 2022 terecht gekomen op 98,8% komend vanaf 80,2% en 88,6% voor resp. 2020 en 2021. Een flink herstel, waarmee ook de netto omzet in 2022 toenam tot €3,449 miljard euro. In 2020 werd het dieptepunt bereikt van bijna €2,783 miljard euro.
Totale omzet grafische branche neemt weer toe
De min of meer positief gestemde cijfers laten zich nog niet vertalen in het vertrouwen in het economische klimaat. Slechts een minderheid zegt vertrouwen te hebben in de nabije toekomst, de onzekerheid overheerste in 2022 en ook nog in het begin van dit jaar.
Structureel zijn de maanden januari en februari het zwakst in de omzetbijdrage (gem. 6,5%), november en december doorgaans het sterkst (ca. 9%).
Een meerderheid van de bedrijven heeft in 2022 groei ervaren, een logisch gevolg van de omzetstijging voor de gehele branche tot €3,449 miljard in het afgelopen jaar, ca. 357 miljoen euro meer in vergelijking tot 2021. Vooral de grotere bedrijven - waarin zich een flink aantal online print bedrijven bevinden - hebben de grootste omzettoename gerealiseerd.
De financiële kengetallen van het rapport lopen wat achter, gegevens over 2021 en 2022 ontbreken en 2020 mag niet als representatief worden beschouwd. Voor die gegevens verwijst de redactie naar het volledige rapport (PDF). (red.)
Belemmeringen laten wat vreemde tegenstellingen zien
Het valt in onderstaand grafiek duidelijk op dat het gebrek aan (bekwame) arbeidskrachten de afgelopen jaren flink is toegenomen. Maar daarnaast ook zorgen over voldoende opdrachten vanuit de markt. Dat vertaalt zich echter niet in een toename van de beperkingen op financieel gebied, maar ook niet op het gebied van productiemiddelen, materialen en bedrijfsruimtes. Het aantal bedrijven dat geen belemmeringen ervaart is (over de afgelopen drie jaar) gemiddeld stabiel op ca. 30%. In 2019 schommelde dat percentage tussen 42% en 54%.
Import en export
De import en export van boeken blijven onverminderd op nummer één staan. België is het grootste exportland, terwijl vanuit Duitsland het meeste wordt geïmporteerd. De cijfers zijn van 2021, de redactie maakte derhalve de keuze deze cijfers in deze 2022 analyse niet verder uit te werken. Verwezen wordt naar het complete rapport (PDF).
Ziekteverzuim en vergrijzing
Het ziekteverzuim stijgt structureel in geheel Nederland, bij de grootste bedrijven is het verzuim het grootst. Er zijn via het UWV geen directe gegevens bekend binnen de printmedia branche.
Het aantal werkzame personen binnen de branche boven de 50 jaar is relatief gezien hoog. Dat komt echter doordat de instroom van jonge mensen (voornamelijk vanuit het MBO) stagneert. In 2022 was de gemiddelde leeftijd van een werknemer binnen de branche 46,5 jaar.
Morgen in deel 2 van deze samenvatting: KVGO ledenbedrijven in cijfers en de arbeidsmarktanalyse
NU U HIER TOCH BENT – Overweeg een abonnement op printmedianieuws. Onze artikelen bevatten achtergronden, analyses, onderzoeken, feiten en meningen binnen uw branche. Dat kan niet gratis, maar voor slechts €103,50 ex. BTW krijgt u ongeveer 300 artikelen per jaar, dat is nog geen 35 cent per artikel. Daar kan net dat ene artikel tussen zitten waarmee u uw abonnement wel heel makkelijk terugverdient……
Peter Luit
Peter Luit (1958) was sinds 1993 zelfstandig adviseur voor uiteenlopende printmedia vraagstukken. Samen met Erik van Erp zette hij in 2013 printmedianieuws.nl op. Met zijn crossmediale kennis beschrijft hij de balans in de uitdagingen die de verschillende mediakanalen ten opzichte van elkaar hebben.
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.